Zęby: ich typy i funkcje
Budowa zęba i rodzaje uzębienia u dzieci oraz dorosłych
Nasze uzębienie składa się z kilku warstw: szkliwa, zębiny, miazgi oraz cementu.
- Szkliwo– najtwardsza substancja w organizmie, znajduje się na ich zewnętrznej powierzchni.
- Zębina – druga warstwa, bardziej miękka niż szkliwo.
- Miazga– najgłębsza warstwa, zawiera nerwy i naczynia krwionośne.
- Cement – pokrywa korzeń i znajduje się pod dziąsłem.
Zmiany w uzębieniu w trakcie życia
Liczba i rodzaje uzębienia zmieniają się wraz z wiekiem. Zazwyczaj ludzie mają ich dwa zestawy:
- Mleczne – pierwsze zęby, zwane też zębami pierwotnymi.
- Stałe – zęby dorosłe, które zastępują mleczne.
Poniżej omówiono ich rodzaje i funkcje.
Rodzaje zębów u ludzi
Siekacze
Siekacze to ostre nz przodu jamy ustnej, które służą do odgryzania i cięcia jedzenia. Są płaskie z cienką krawędzią.
Zarówno dzieci, jak i dorośli mają 8 siekaczy: 4 centralne siekacze z przodu każdej szczęki oraz 4 boczne siekacze po obu stronach.
Kły
Kły, zwane też kłami lub zębami ocznymi, to ostre, szpiczaste zęby znajdujące się obok siekaczy. Są najdłuższymi zębami i służą do rozrywania jedzenia.
– Dzieci i dorośli mają po 4 kły.
– Pierwsze stałe kły pojawiają się u dzieci w wieku 9–12 lat, dolne zazwyczaj wcześniej niż górne.
Przedtrzonowce
Przedtrzonowce (bicuspidy) są większe od siekaczy i kłów. Mają wiele grzbietów, które pomagają żuć i rozdrabniać pokarm.
- Dorośli mają 8 przedtrzonowców: po 2 w każdej połowie szczęki.
- U dzieci przedtrzonowce nie występują – pojawiają się dopiero w wieku 10–12 lat jako zęby stałe.
Trzonowce
Trzonowce są największe. Mają dużą, płaską powierzchnię z grzbietami, które umożliwiają żucie i mielenie jedzenia.
– Dorośli mają 12 trzonowców: po 6 w górnej i dolnej szczęce.
– Dzieci mają 8 trzonowców mlecznych.
Ósemki (zęby mądrości)
Ostatnimi trzonowcami, które wyrzynają się, są ósemki, zwane też zębami mądrości. Zwykle pojawiają się w wieku 17–21 lat.
– Nie u wszystkich osób wyrzynają się wszystkie cztery ósemki. Niektóre mogą pozostać niewyrżnięte lub zatrzymane (impaktowane).
– Problemy z ósemkami, takie jak ból, infekcje czy próchnica, mogą wymagać konsultacji z dentystą, a czasem ich usunięcia.
Uzębienie mleczne
Dzieci mają 20 mleczaków. Pierwsze z nich pojawiają się około 6. miesiąca życia, a wszystkie mleczne wyrzynają się do 3. roku życia.
Uzębienie stałe
W miejsce tych mlecznych wyrastaj 28 zębów stałych.
– Pierwsze to „szóstki” (pierwsze trzonowce), które pojawiają się około 6. roku życia.
– Pierwsze mleczaki, które wypadają, to dolne siekacze centralne – zwykle w wieku 6–7 lat.
– Wszystkie mleczaki wypadają zazwyczaj do 14. roku życia.
Niektóre osoby mają także 4 ósemki, co daje łącznie 32 zęby stałe. Jednak ich obecność i wyrzynanie się różni się u poszczególnych osób.
